Ngành cá tra của Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ trong nhiều năm qua, trở thành một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của đất nước. Cá tra không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn chiếm một vị trí quan trọng trên thị trường quốc tế. Đặc biệt, ASEAN đang nổi lên như một thị trường xuất khẩu tiềm năng và quan trọng cho cá tra Việt Nam.
ASEAN (Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á) đã trở thành một đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam. Với hơn 600 triệu dân và nền kinh tế phát triển nhanh, ASEAN không chỉ là thị trường tiêu thụ lớn mà còn là cửa ngõ để cá tra Việt Nam tiếp cận các thị trường khác trên thế giới.
ASEAN là một thị trường xuất khẩu quan trọng đối với các sản phẩm cá tra của Việt Nam, đứng thứ 4 sau Mỹ, Trung Quốc và EU là thông tin rất đáng chú ý. ASEAN gồm 10 quốc gia thành viên và thường xuyên là đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam trong nhiều lĩnh vực, không chỉ là cá tra mà còn là nông sản và hàng hóa khác.
Thị Trường ASEAN Và Tiềm Năng
Giới Thiệu Về ASEAN
ASEAN bao gồm 10 quốc gia thành viên: Brunei, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam. Sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia thành viên đã tạo ra một khu vực kinh tế phát triển mạnh mẽ và đa dạng.
Tầm Quan Trọng Của ASEAN Đối Với Việt Nam
ASEAN là khu vực gần gũi về địa lý, văn hóa và kinh tế với Việt Nam, giúp giảm chi phí vận chuyển và dễ dàng thích ứng với các tiêu chuẩn tiêu dùng của khu vực. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu cá tra sang các nước ASEAN.
Thái Lan đứng đầu trong khối ASEAN về tiêu thụ cá tra Việt Nam
Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, Thái Lan đứng đầu trong khối ASEAN về tiêu thụ cá tra Việt Nam. Nửa đầu tháng 3/2024, Việt Nam XK gần 3 triệu USD cá tra sang Thái Lan, tăng 42% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính đến ngày 15/3/2024, lũy kế XK cá tra sang thị trường này tăng 1% và đạt gần 13 triệu USD.
Theo số liệu của Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC), tháng 1/2024, Thái Lan NK từ thế giới 3.000 tấn cá thịt trắng (tương đương hơn 5 triệu USD), giảm 26% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, sản phẩm phile cá da trơn đông lạnh mã HS 030462 từ Việt Nam được tiêu thụ nhiều nhất với gần 4 triệu USD, tương đương 2.700 tấn, giảm 9% về giá trị và tăng 7% về khối lượng so với cùng kỳ năm 2023.
Tháng đầu năm nay, ITC cập nhật “xứ sở du lịch” này đã mua gần 3.000 tấn cá thịt trắng từ Việt Nam trong khi chỉ NK từ Mỹ – nguồn cung cá thịt trắng nhiều thứ 2 cho Thái Lan hơn 140 tấn, Trung Quốc là 75 tấn và Nga là 70 tấn. Việt Nam vẫn bỏ xa các quốc gia khác trong cuộc đua XK cá thịt trắng vào Thái Lan.
Cũng theo ITC, năm 2023, Việt Nam là nguồn cung cá thịt trắng lớn nhất (chủ yếu là cá tra) cho đất nước chùa vàng này, chiếm 52% trong tổng NK cá thịt trắng của Thái Lan từ thế giới. Thái Lan mua từ Việt Nam gần 50 triệu USD cá thịt trắng trong năm 2023, giảm 35% so với năm 2022. Trong đó tháng 10/2023 là tháng cao điểm NK cá thịt trắng nhất khi nước này NK hơn 7 triệu USD từ Việt Nam, tăng 49% so với tháng 10/2022.
Đứng sau Việt Nam, Mỹ, Nga, Trung Quốc, Na Uy cũng thuộc top các nguồn cung cá thịt trắng cho Thái Lan với giá trị được NK trong năm 2023 lần lượt là 26 triệu USD, 7 triệu USD, 5 triệu USD và 3 triệu USD.
Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo khách du lịch trong nước của Thái Lan sẽ đạt 90% mức trước đại dịch trong năm nay, trong đó du khách Trung Quốc – nguồn khách du lịch lớn nhất của Thái Lan – dự kiến sẽ đạt 62% mức trước đại dịch Covid-19. Du lịch và tiêu dùng cá nhân là động lực chính cho nền kinh tế lớn thứ 2 Đông Nam Á này, tạo ra nhu cầu lớn trong tiêu thụ thực phẩm trong đó có thủy sản. Các phân khúc nhà hàng, khách sạn sẽ tạo ra dư địa lớn cho các nhà XK trong đó có Việt Nam.
Thái Lan vẫn là điểm đến tích cực, lạc quan trong năm 2024 cho các DN XK thủy sản, đặc biệt là cá tra khi sản phẩm này đã phổ biến với người dân ở xứ sở chùa vàng.
Động lực để ASEAN trở thành nhà nhập khẩu cá tra lớn thứ 4 của Việt Nam
Năm 2009, Hiệp định ATIGA đã được ký tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 14 tại Thái Lan và bắt đầu có hiệu lực kể từ ngày 17/5/2010. Sau đó, 4 nước CLMV (Campuchia, Lào, Myanma, Việt Nam) đã xóa bỏ khoảng 90% số dòng thuế vào 2015 và 97% vào 2018.
Việc đưa 1.706 số dòng thuế cắt giảm xuống 0% vào 2015 sẽ tác động đến việc gia tăng kim ngạch nhập khẩu và xu hướng dịch chuyển nhập khẩu tăng từ các nước ASEAN so với các đối tác khác, trong khi kim ngạch xuất khẩu không có nhiều cơ hội gia tăng đột biến dưới tác động của tự do hóa thuế quan do các nước ASEAN 6 đã cắt giảm hoàn toàn thuế quan dành cho Việt Nam xuống 0% từ năm 2010.
Hiện nay, thuế đối với sản phẩm cá tra phile đông lạnh đang ở mức 0% theo ASEAN (ATIGA); ASEAN – Trung Quốc (ACFTA) và ASEAN – Hàn Quốc (AKFTA).
VASEP cho biết nhu cầu nhập khẩu cá tra tại nhiều nước trong khu vực đang tăng và ổn định. Đây là cơ hội cho các doanh nghiệp cá tra trong thời gian tới khi muốn đẩy mạnh xuất khẩu sang các nước trong khu vực.
